خلیلویچ در مقاله خود به زبان انگلیسی، میراث عقلی فلسفه اسلامی را بهترین ظرفیت معرفتی جهت مواجهه خلاق با چالش های نظری علوم اجتماعی مدرن می داند.

مقاله جدید سعید خلیلویچ با موضوع نسبت بین فلسفه اسلامی و علوم اجتماعی مدرن، در آخرین شماره مجله علمی-پژوهشی «فلسفه و جامعه»، از منشورات انستیتوی فلسفه و تئوری اجتماعی دانشگاه بلگراد، در پایان سپتامبر ۲۰۲۴، به چاپ رسیده است.

عنوان مقاله خلیلویچ «فلسفه اسلامی و علوم اجتماعی مدرن: ضرورت بازنگری در روش های تکوین نظریات اجتماعی در حوزه فرهنگ دینی» می باشد و متن کامل مقاله، که به زبان انگلیسی نوشته شده است، در وب گاه مجله علمی-پژوهشی «فلسفه و جامعه»، سال ۳۵، شماره ۳، صص ۴۸۵-۵۰۰، در آدرس زیر قابل دسترسی آزاد است:

https://journal.ifdt.bg.ac.rs/fid/article/view/۱۷۲۹

خاطرنشان می شود که مجله «فلسفه و جامعه»، مجله علمی-پژوهشی بین المللی و از معتبرترین مجلات در حوزه فلسفه و علوم اجتماعی در صربستان و بالکان می باشد. این مجله از سال ۱۹۸۷ میلادی، سالی چهار نوبت، توسط انستیتوی تأثیرگذار فلسفه و تئوری اجتماعی دانشگاه بلگراد منتشر می گردد و در مهم ترین پایگاه های استنادی جهان، همچون Web of Science ESCI، Scopus، ERIH Plus، Philosopher’s Index، EBSCO، DOAJ و Sherpa Romeo نمایه شده است. رویکرد اصلی مجله مذکور، معطوف به پژوهش های میان رشته ای و انتقادی در حوزه های فلسفه و علوم انسانی و اجتماعی می باشد.

شماره جدید این مجله به عنوان ویژه نامه به زبان انگلیسی با موضوع «اندیشه معاصر سیاسی و اجتماعی مسلمین» به طبع رسیده و مدیرمسئول مهمان این ویژه نامه، اسلام شناس معروف صربستانی دکتر ایوان ایوب کاستیچ بوده است.

سعید خلیلویچ، پژوهشگر مرکز علوم دینی «قم» در بلگراد، در مقاله خود، که به عنوان پژوهش اصیل علمی توسط اساتید ارزیاب مجله «فلسفه و جامعه» طبقه بندی شد، بیان می کند که نظریات مدرن با شبکه ای از مفاهیم فرادست خود ارتباط منطقی دارند و هنگامی که نظریه در یک فرهنگ و جامعه علمی ظاهر شود، به لحاظ منطقی شبکه لوازم و اصول پیشین خود را هم به همراه خواهد داشت. از نظر خلیلویچ، فقط بعضی از بخش های این شبکه مورد توجه جامعه علمی قرار می گیرد، در حالی که بخش های دیگر، به عنوان معرفت های پنهان، در حاشیه می ماند.

پژوهشگر مرکز علوم دینی «قم» در بلگراد در ادامه توضیح می دهد که نظریات علمی مدرن، در سایه هژمونی و سلطه سیاسی و اقتصادی کشورهای غربی به ساحت فرهنگی جوامع اسلامی راه یافته و همزمان اصول فلسفی خود را به عنوان معرفت پنهان در زیرساخت های فرهنگ میزبان مستقر کردند. وی اضافه می کند که نظریات مدرن، در محیط فرهنگی میزبان جدید، آبستن چالش های فرهنگی و تاریخی بنیادین بودند، با توجه به این که این نظریات در جوامع اسلامی، به محیطی گام گذاشتند که به نیازهای معرفتی میراث بومی پاسخ نمی دادند. وی اضافه می کند که از سوی دیگر، این معرفت های پوشیده و پنهان به یک خلأ فرهنگی راه نیافته، بلکه در فرهنگ اسلامی با معرفت های بدیل و مخالف مواجه شدند. براساس تحلیل خلیلویچ، اصول منطقی نظریات علمی مدرن به تدریج در جهان اسلام از حاشیه به متن وارد شده و لذا شاهد چالش هایی در جهان اسلامی هستیم که ممکن است به استحاله فرهنگی و تاریخی و تغییرات هویتی منجر گردد.

خلیلویچ در بخش دیگری از مقاله خود در مجله علمی-پژوهشی انستیتوی فلسفه و تئوری اجتماعی دانشگاه بلگراد توضیح می دهد که در جهان اسلامی، راهبرد مواجهه خلاق با علوم مدرن و چالش های فرهنگی نه با چشم پوشی از این علوم و نه با پذیرش منفعلانه و مقلدانه آنها، بلکه با مواجهه عمیق نظری و شناخت عقبه های معرفتی و شبکه های مفهومی و با آگاهی از بنیادهای فلسفی و متافیزیکی آنها حاصل می شود. وی در این رابطه، به تحلیل ظرفیت های بازنگری خلاقانه نظریات مدرن غربی در میراث عقلی فلسفه اسلامی پرداخته است.

۱۴۰۳/۰۷/۱۸